Archives

Trafik: Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketleridir.

Durma: Her türlü trafik zorunlulukları ile aracın durdurulmasıdır. (kımızı ışık, trafik yetkilisinin emri, yol kapanması vb.)

Duraklama: Trafik zorunlulukları dışında insan indirme bindirme ya da yük boşaltma yükleme gibi amaçlarla, kendi isteğimizle aracın kısa süre için durdurulmasıdır. Duraklama süresi 5 dk.yı geçmemelidir.

Parketme:  Durma ve duraklama dışında aracın bırakılmasıdır.

KARAYOLU

• Karayolu: Trafik için kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlardır,

TEK YÖNLÜ VE İKİ YÖNLÜ KARAYOLU

BÖLÜNMÜŞ KARAYOLU
Bir yöndeki trafiğe ait taşıt yolunun bir ayırıcı ile belirli bir şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması ile meydana gelen karayoludur.

• Erişme kontrollü karayolu (otoyol, ekspres yol): özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli şartlar ve yerler dışında giriş ve çıkışın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği,  ve trafiğin özel kontrole tabi tutulduğu karayoludur.
• Kavşak: İki veya daha fazla karayolunun kesişmesi ve birleşmesi ile oluşan ortak alandır.
• Bağlantı yolu: bir kavşak yakınında karayolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında kalan ve bir yönlü trafiğe açık olan karayolu kısmıdır.
• Anayol: Ana trafiğe açık olan ve bunu kesen karayolundaki trafiğin bu yolu geçerken veya bu yola girerken ilk geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle belirlenmiş karayoludur.
• Tali yol: Genel olarak üzerindeki trafik yoğunluğu bakımından bağlandığı yoldan daha az önemde olan yoldur.

Geçiş yolu: Araçların bir mülke girip çıkması için yapılmış olan yolun karayolu üzerindeki kısmıdır. Bu yol üzerinde park etmek yasaktır.

• Banket: Yaya yolu ayrılmamış karayollarında, taşıt yolu kenarı ile şev başı veya hendek iç üst kenarı arasında kalan, olağan olarak yayaların zorunlu durumlarda da araçların kullanabileceği kısımdır

ARAÇ TANIMLARI

• Kamyonet: İzin verilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tonu geçmeyen  ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıtlardır.
• Otomobil: Sürücü dışında en fazla 8 oturma yeri olan,
• Minibüs: Sürücü dışında 17 den az oturma yeri olan,
• Otobüs: Sürücü dışında 17’ den fazla oturma yeri olan yolcu taşıma araçlarıdır.

ÇEKİCİ – YARI RÖMORK

Çekici: römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş yük taşımayan motorlu araçlardır.

Yarı römork: Bir kısmı motorlu taşıt  veya araç üzerine oturan, taşıdığı yükün ve kendi ağırlığının bir kısmı motorlu araç üzerinde taşınabilen römorktur.

Römork: Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz araçlardır.

Hafif römork:  Azami yüklü ağırlığı 750kg.ı geçmeyen römork veya yarı römorktur.

Römork takılmış bir araçta hız 10 km düşürülür.

Gabari: araçların, yüklü veya yüksüz olarak karayollarında güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçüdür.

Azami genişlik         2,55m

Azami yükseklik       4,m

Azami uzunluk: Aracın cinsine dingil sayısına göre 12m ile 22 m. Arasında değişkenlik gösterir

GEÇİŞ HAKKI – GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜ

Geçiş hakkı:  Yayaların ve araç kullananların, diğer yaya ve araç kullananlara göre yolu kullanmadaki öncelik sırasıdır.

Geçiş üstünlüğü: Görev sırasında , belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı ile trafik kısıtlama ve yasaklarına bağlı olmama durumudur.

GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜ SIRALAMASI

1-Yaralı ve acil hastaların taşınması ve bunlara ilk ve acil yardım yapılması için kullanılan araçlar,

2- İtfaiye araçları ile benzer acil müdahale araçları

3- Sanık ve suçluları takip eden veya genel güvenlik ve asayiş için olay yerine giden zabıta araçları,

4- Trafik güvenliğini koruma ve trafik kazasına el koyma amacı ile olay veya kaza yerine giden trafik hizmetlerine ait araçlar,

5- Yolun yapım bakımından sorumlu kuruluşa ait kar ve buz müdahalesi çalışmalarında görevli araçlar,

6- Alarm sırasında olmak üzere sivil savunma hizmetlerine ait araçlar,

7- Koruma ile korunan araçlar

KARAYOLUNDA ARAÇ SÜRME YASAĞI:

1. Uyuşturucu ve keyif verici maddeleri almış olarak trafiğe çıkmak yasaktır. Bu hükme uymayanlar derhal araç kullanmaktan men edilir ve mahkemeye sevk edilir. Mahkemece hafif para, 6 ay hafif hapis ve sürücü belgesinin iptali ile cezalandırılır.
2. Hususi otomobil sürücüleri kanlarındaki alkol miktarı en çok 0,50 promil olacak kadar alarak araç kullanabilirler.

Ticari 0,20 promil    .  Bu kurala uymayanlar, geriye doğru 5 yıl içinde;

• 1 defada 6 ay süre ile sürücü belgeleri alınır para ve 15 puan cezası ile cezalandırılır.
• 2 defada 2 yıl süre ile sürücü belgeleri geri alınır, para ve 15 puan cezası yanında  Sağlık ve İçişleri Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikte gösterilen  Sürücü Davranışları Geliştirme Eğitimine tabi tutulur.
• 3 defada 6 ay hapis cezası, psikoteknik değerlendirme ve psikiyatri uzmanının muayenesi sonrası 5 yıl geçtikten sonra uygun olanlara sürücü belgeleri geri verilir. Uygun olmayanlara verilmez. Alkollü olarak ölümlü veya yaralanmalı trafik kazasına neden olunması halinde ağır kusurun varlığı kabul edilir.

100 PUAN CEZASI

• Sürücünün ehliyeti 100 ceza puanına ulaşırsa;

Geriye doğru 1 yıl içinde

*  1. defa 2 ay

* 2. defa 4 ay

* 3. defa süresiz olarak geri alınır.

• Hız ihlali %10-%30 arası: 10 puan ceza,
• %30 ‘ dan fazla :15 puan ceza
• %30 dan fazla olmak kaydıyla 1 yıl içinde 5 kez hız ihlali yapan sürücünün ehliyetine 1 yıl süre ile el konulur.
• Ölümlü bir trafik kazasına Asli kusurlu olarak sebebiyet veren sürücünün ehliyetine 1 yıl süre ile el konulur

TAKİP MESAFESİ

Sürücüler, önlerinde giden araçları, kendi araçlarının km. cinsinden hızının en az yarısı kadar metre mesafesinden takip etmek zorundadırlar. Örneğin, 90 km.hızla giden bir aracın öndeki aracı takip mesafesi 45m.dir.

Takip mesafesi aynı zamanda, takip eden aracın 2 saniyede kat edeceği yol uzunluğu kadardır. Bu sürenin  tespitinde 88-89 yöntemi kullanılır. Bu sayılar aralıksız söylendiğinde aradan 2 saniye geçmektedir.

Kol ve grup halinde araç kullananlar, araçları arasında diğer araçların güvenle gidebilecekleri açıklıklar bulundurmak zorundadırlar. Bu açıklıkların ölçüsü takip mesafesinden az olamaz.

Tehlikeli madde taşıyan araçlar, yerleşim yerleri dışında diğer araçları 50m.den daha yakın mesafede takip edemezler.

TAKİP MESAFESİ

AÇIK HAVADA YETERLİ GÖRÜŞ MESAFESİNDE

TAKİP MESAFESİ KONTROLÜ 88 – 89 YÖNTEMİ

YETERLİ GÖRÜŞ MESAFESİNDE

ARIZALI ARAÇLAR

İŞARETLENMESİ:

• Bozulan aracın diğer araç sürüleri tarafından açıkça görülemediği takdirde

150 m. Mesafeden açıkça görülebilecek şekilde kırmızı reflektör veya kırmızı ışıklı cihaz konulması.

• Dönemeç veya tepe üstü gibi yerlerde

En az 30m. Uzaklığa, 150m mesafeden görülebilecek şekilde yerleştirilmesi

• Otobüs, kamyon ve çekicilerin arızalanması durumunda,

En az 150m.den net olarak görülebilecek şekilde 150x25cm. Ebadında engel işaretinin konulması zorunludur.

Bozulan araç tehlikeli madde taşıyor ise, her durumda  kırmızı ışıklı cihaz kullanılacak ve devamlı şekilde başında beklemek suretiyle gözetim altında tutulacaktır.

ARIZALI ARAÇLARIN ÇEKİLMESİ

Çekilen aracın;

Ağırlığı, çeken aracın taşıma sınırından fazla ağır olmayacak,

Sürücüsünün yönetiminde olacak,

Işık donanımı bozuk ise, arkasına gündüz 20×20 ebadında kırmızı bez, gece kırmızı ışık veya reflektör konur.

Her iki araç boş olacak, yolcu taşınmayacak,

İki aracın bağlantısı çelik çubuk, çelik halat veya zincirlerle yapılacak,

İki araç arasındaki mesafe 5m. Yi geçmeyecek, bu açıklık 2,5m.yi geçtiği takdirde bağlantının orta kısmına gündüz kırmızı yansıtıcı veya bez, gece kırmızı ışık veya yansıtıcı konulacaktır.

FRENİ BOZUK ARACIN ÇEKİLMESİ

Çekilen aracın freni bozuk ise, çeken araç ile arasındaki açıklık 1mden fazla olmayacak, bağlantı iki araç birbirine yaklaşmayacak şekilde çeki demiri ile yapılacak.

Çeken araç freni bozuk aracı çekerken 15km/s hızdan, diğer hallerde 20km. hızdan fazla hızlı sürülmeyecektir.

Kendi kendine hareket gücü olmayan, römork ve benzeri arızalı araçlar ile başka araç tarafından çekilemeyecek araçlar sadece kurtarıcı araçlarla çekilecektir.

YÜKLEME KURALLARI

Yükün karayoluna düşecek, değecek, sızacak, akacak, kayacak, gürültü çıkaracak şekilde yerleştirilmemesi

Dengeyi bozacak, yolda bir şeye takılacak ve sivri çıkıntılar oluşturacak şekilde yüklenmemesi,

Görüşe engel oluşturacak, aracın sürme güvenliğini bozacak ve tescil plakalarını, ayırım işaretlerini, fren ve dönüş ışıklarıyla yansıtıcıları örtecek şekilde yüklenilmemesi,

Aracın boyunu önden 1m.den, arkadan 2m.den fazla aşacak şekilde yüklenmemesi,

Kasanın sağ ve sol yanlarından taşacak şekilde yüklenmemesi gerekir.

ARAÇLARIN MUAYENELERİ       HIZ SINIRLARI

• Otomobiller 3 yaş sonunda   2 yılda bir
• Resmi ve ticari plaklaı otomobil ve römorkları 2 yaş sonunda     yılda bir
• LTT 3 yılda bir
• Diğer araçlar yılda bir muayene yapılır.

Park etmenin yasak olduğu yerler ve haller:

1. Duraklamanın yasak olduğu her yerde,
2. Park etmenin trafik levhaları ile yasaklanmış olduğu yerlerde,
3. Geçiş yolları üzerinde ve önünde,
4. Belirlenmiş yangın musluklarına her iki yönden 5m mesafe içinde,
5. Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının duraklarını belirten levhalara her iki yönden 15m mesafe içinde,
6. 3 veya daha fazla ayrı taşıt yolu olan karayollarında en sağ şerit dışındaki şerirlerde,
7. Geçiş üstünlüğü olan araçların giriş ve çıkışlarının yapıldığı yerleri belirten işaret levhalarına 15m mesafe içinde,
8. Park etmiş araçların çıkışına engel olacak şekilde,
9. Kamunun yararlandığı park, bahçe, garaj, sinema, fabrika, atölye, iş hanı, okul, hastane vb. tesis ve işyerlerinin giriş ve çıkış yapılarına her iki yönde 5m mesafe içinde,
10. Park için ayrılmamış veya trafik işaretleriyle belirlenmemiş alt ve üst geçitler ile köprüler üzerinde veya bunlara 10m mesafe içinde

1. Belirli kişi, kurum ve kuruluşlara trafik komisyonları kararları ile ayrılmış olan ve bir işaretle belirlenmiş bulunan park yerlerinde (izin verilen araçlar hariç) Zorunlu haller dışında yerleşim yerleri dışındaki karayollarında, taşıt yolu üzerinde,
2. İşaret levhalarında gösterilen park etme süresi veya zamanı dışında,
3. Yaya yollarında,

ARAÇLARDA BULUNDURULMASI ZORUNLU ARAÇ VE GEREÇLER

Takoğraf: Otobüs, kamyon ve çekicilerde,

Taksimetre: Taksi otomobillerinde,

Yangın söndürme cihazı:

Otomobil, minibüs ve kamyonetlerde 1kg kapasiteli 1 adet

Otobüs, kamyon ve çekicilerde 6kg kapasiteli 1 adet,

Tehlikeli madde taşıyan araçlarda 6kg. kapasiteli 2 adet

Reflektör: motosiklet ve motorlu bisiklet hariç bütün motorlu araçlarda 2 adet,

Stepne: şehirlerarası yolcu taşıyan bütün araçlarda

Tekerlek takozu: otobüs, azami ağırlığı3,5 tondan fazla olan araçlar ve iki dingilli römorklarda 1 adet. 3 veya daha fazla dingilli araçlarda ve tek dingilli römorklarda 2 adet

Yedek malzeme ve takımlar- il yardım çantası: Motosiklet ve motorlu bisiklet dışında tüm araçlarda,

Engel işareti: otobüs, kamyon, çekicilerde 150 x 25 cm ebadında bir adet.

GEÇİŞ HAKKI KURALLARI

• Taşıt yolunun dar olduğu yerlerde;
• Motorsuz araçları sürenler motorlu araçlara
• İş makineleri
• ltt
• arazi taşıtı
• kamyon
• otobüs
• kamyonet
• minibüs
• otomobil sırasıyla birbirine yol vermek zorundadır.

 Geçiş kolaylığı sağlamak

Tehlikeli eğimli yollarda karşılaşma hallerinde; çıkan araç için geçiş güç veya mümkün değilse, güvenli geçişi sağlamak üzere, inen araçlar varsa sığınma cebine girerek, yoksa sağ tarafa yanaşmak o da mümkün değilse geri gitmek suretiyle çıkan araca yol vermek zorundadır.

FASILALI (ARALIKLI)YANIP SÖNEN IŞIKLAR

**KIRMIZI IŞIK DUR İŞARET LAMBASI İLE AYNI ANLAMDADIR.

**SARI IŞIK:DİKKAT İŞARET LAMBASI İLE AYNI ANLAMDADIR.

KAVŞAKLARA  YAKLAŞIRKEN

• Yerleşim yerleri içinde 30m., yerleşim yerleri dışında 150m. Kala şerit değiştirmek yasaktır.
• Yerleşim yerleri içinde 5m., yerleşim yerleri dışında 100m. Kala duraklama yapmak yasaktır

Tehlikeli Madde taşıyan araçlara;

• Ateşle yaklaşma mesafesi 30 metre,
• Duraklama mesafesi 20 metre,
• Takip mesafesi 50 metredir.

Tehlikeli Madde Taşıyan Araçlarda hız limitleri:

• Yerleşim yeri ( şehir içi) 30 km,
• Yerleşim yeri dışında 50 km,
• Bölünmüş yollarda 60 km,
• Otoyollarda 70 km dir.

GÜVENLİ SÜRÜŞ TEKNİKLERİ

• Hız Körlüğü: Seyir halinde artan hız sonucunda sürücünün yol ve etrafına yönelik görselleri, nesne ve hareketleri algılayamama durumudur. Hız ve görme açıcı ters orantılıdır, hız arttıkça görme açısı daralır. Sürücü sanki bir at gözlüğü takmışçasına etrafını göremez..
• Tünel Görüşü: Hızlı araç kullanırken artan hız sonucunda sürücünün olayları algılayamam durumudur.
• Tünel görüşü ve hız körlüğü kavramları birbirine yakın kavramlar olup genellikle birbirine karıştırılırlar. Tek fark hız körlüğünde uzaktaki cisimlerin artık nokta şeklinde görülmesidir

Güvenli Sürüşte Limit Noktası: İlerideki viraja bakarken görülebilen en son noktadır.

Limit Noktası: Virajlara yaklaşırken virajın keskinliğini anlamaya yönelik yöntemdir.

REAKSİYON VE FREN MESAFELERİ

Reaksiyon: Kelime anlamıyla, herhangi bir uyarıcıya gösterilen tepkidir. Güvenli sürüş tekniğinde ise herhangi bir tehlike durumunun fark edilmesidir. Tehlikenin fark edilmesiyle fren pedalına basıncaya kadar geçen süreye reaksiyon süresi bu süre zarfında kat edilen mesafeye de reaksiyon (intikal) mesafesi denir. Reaksiyon süresi sadece sürücü ile ilgilidir, sürücünün yorgunluğu, hastalık durumu, trafikteki konsantrasyonu bu süreyi etkiler.

Fren Mesafesi: Sürücünün frene basmasından itibaren duruncaya kadar alınan mesafedir

Frenleme mesafesini etkileyen faktörler.

• Hız
• Yolun eğimi
• Yolun yüzeyi
• Lastiklerin durumu gibi faktörlerdir

Durma Mesafesi: Reaksiyon Mesafesi ile fren mesafesinin toplamıdır.

DURMA MESAFESİ= SEYİR İZİ ( Reaksiyon Mesafesi + İntibak Mesafesi) + FRENLEME MESAFESİ (Fren izi + Kayma izi) toplamına eşittir.

*** Virajlarda aracı viraj yönünün tersine ve yol dışına iten güce merkez kaç kuvveti denir.

Güvenli sürüş için öncelikle doğru oturuş pozisyonu sağlanmalıdır. Sırt koltuğa yaslanmış olmalıdır. Eller direksiyona uzatıldığında bilekler direksiyon bir saat gibi düşünüldüğünde 12 noktasında olmalıdır.

Direksiyonu tutuş pozisyonu da iki el kullanılarak saat 9:15 pozisyonunda olmalıdır.

Debriyaja tam basıldığında ayak hafif kırık olmalıdır, ayrıca direksiyonu çevirme esnasında kollar dizlere değmemelidir. Koltuk bu şekilde ayarlanmalıdır.

Dış dikiz aynaları mutlaka 90 dereceye ayarlanmalıdır.

                    LASTİKLER

Normal bir binek lastiğin yere temas eden yeri  avuç içi kadardır. Lastik havalarının gereğinden fazla şişirilmesi ya da gereksiz yere indirilmesi bu temas alanını daha da daraltmaktadır.

• Aktif (Birinci Derecede) Güvenlik Ekipmanları: Herhangi bir kaza ihtimali öncesinde; kazadan korunmak için devreye giren,, devrede olan güvenlik elemanlarıdır.
• Fren sistemi
• Silecekler
• Lastikler
• Farlar
• Camlar, aynalar
• Pasif (İkinci Derecede) Güvenlik Ekipmanları: Bir kaza ile karşılaşılması durumunda, kazanın olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla yapılan tasarımlardır.
• Emniyet kemeri
• Emniyet camı (lamelli cam)
• Hava yastığı (airbag)
• Koltuk başlıkları
• Emniyet direksiyonu (katlanır direksiyon?)

ÇALIŞMA VE DİNLENME SÜRELERİ

• 24 saatlik herhangi bir süre içinde; toplam olarak 9 saatten ve devamlı olarak 4,5 saatten fazla araç sürmeleri yasaktır.
• 9 saatlik çalışma süresi haftada 2 defadan fazla olmamak üzere 10 saate çıkarılabilir.
• Haftada en fazla 56 saatlik çalışma süresi vardır.
• Bu şoförler en fazla 6 günlük araç kullanma süresinden sonra 1 günlük hafta tatilini kullanmak zorundadır.
• Hafta tatili en az 24 saattir.
• Düzenli seferler haricindeki uluslararası yolcu taşımacılığı söz konusu olduğunda şoförler 12 gün süreyle araç kullanabilirler, araç kullanma süresinden sonra 2 günlük hafta tatilini kullanmak zorundadırlar. (2007 değişikliği: Merkezde ya da merkezden uzakta 24 saate indirilebilen, en az 45 saat. Her iki hafta içinde tam ve düzenli bir 45 saatlik dinlenme zorunludur.45 saatlik bu dinlenme süresi taşıtın veya sürücünün normal olarak başka bir yerde kullanacaksa kesintisiz 24 Saate, taşıtın ve sürücünün normal olarak üstlendiği yerde geçirilecekse 36 saate indirilebilir

• Birleşik 2 hafta içinde toplam araç kullanma süresi 90 saati aşamaz.
• Bu şoförler sürekli 4,5 saatlik araç kullanma süresi sonunda, eğer istirahate çekilmiyor ise en az 45 dakika mola almaları mecburidir.
• Bu molalar sürekli 4,5 saatlik araç kullanma süreleri içinde en az 15 dakikalık molalar şeklinde de kullanılabilir.
• Bu molalar süresince şoförler başka işle meşgul olamazlar. Alınan molalar çalışma süresi veya dinlenme süresi sayılmaz.
• Hareket halindeki bir araçta, feribotta veya trendeki bekleme süresi ile araç kullanmadan geçen süre, başka iş olarak addedilemez.( Düzenli (en az 11 saatlik) bir günlük dinlenme, en fazla iki kez olmak üzere, toplamda 1 saati geçmeyen başka faaliyetlerle kesintiye uğrayabilir. Söz konusu günlük dinlenme süresince sürücünün bir ranza ya da kuşet temin edilmesi zorunludur. Artık, dinlenmenin bir bölümünün karada yapılması zorunlu değildir.)
• Şoförler her 24 saat içerisinde 11 saat kesintisiz dinlenecektir. Dinlenme süresi hafta 3 defa 9 saate inebilir.
• Bu süre, biri en az 8 saat kesintisiz olmak üzere 2 veya 3 ayrı süre halinde kullanılabilir.
• Ve bu durumda günlük dinlenme süresi 1 saat daha eklenerek 12 saate çıkartılır.
• Aracın en az 2 şoförle kullanılması durumunda her 30 saatlik sürede her bir şoför en az 8 saat kesintisiz olarak dinlenecektir.
• Araçların tren ya da feribotla taşınması durumunda dinlenme süresi kesintiye uğrayabilir.

KONTROL AYGITI

• Kontrol aygıtı aşağıdakileri kaydedebilmelidir;
• Taşıtın kat ettiği mesafe
• Taşıtın hızı
• Sürüş süresi
• Diğer iş ve görev başı süreleri
• Mola ve günlük dinlenme süreleri
• Kayıt kartlarının bulunduğu kasanın açılışı vb.

Şoförler 1 ay süre ile kayıtlarını saklamak zorundadırlar. Bir ayın dolumunda işverene teslim ederler, işveren bu kayıtları 5 yıl süre ile saklamak mecburiyetindedir.

Takoğraf cihazı bulunması gerekip de bulunmayan ya da bulunup da işler durumda olmayan araçlarda sürüce hafif para cezası ve 20 ceza puanı ceza verilir. Takoğraf cihazı işler duruma gelinceye kadar da araç trafikten men edilir.

ASLİ KUSURLAR

• Kırmızı ışıkta geçmek
• Trafik yetkilisinin dur emrine uymamak
• Taşıt giremez işaret levhası olan yol bölümlerine girmek
• Arkadan çarpmak
• Geçme yasağı olan yerlerden geçmek
• Doğrultu değiştirme ve manevralarını yanlış yapmak
• Karşı şeride tecavüz etmek
• Kavşaklarda geçiş önceliğine uymamak
• Kaplamanın dar olduğu yerlerde geçiş önceliğine uymamak
• Manevraları düzenlenen genel şartlara uymamak
• Kurallara uygun olarak park etmiş araçlara uymak
• Yerleşim yeri dışındaki karayollarının taşıt yolu kısmı üzerinde zorunlu haller dışında duraklama yapmak ya da park etmek
• Bölünmüş karayollarında karşı yönden gelen trafik için ayrılmış yol bölümlerine girmek.

ADLİ KUSURLAR

• Sürücü belgesi olmadan araç kullanma
• Uyuşturucu veya keyif verici madde alarak trafiğe çıkma
• Kaza yerini terk etmek
• Alkollü araç kullanmak

MOTORLARIN SINIFLANDIRILMASI

• Motor: Yakıttan elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren makinelere motor denir.
• Soğutma sistemine göre motorlar:
• Su soğutmalı
• Hava soğutmalı
• Yanma sistemine göre
• İçten yanmalı
• Dıştan yanmalı
• Araçlardaki motorlar içten yanmalıdır.
• Zamanlarına göre;
• İki zamanlı
• Dört zamanlı

MOTORUN ÇALIŞMA SİSTEMLERİ VE GÖREVLERİ
ATEŞLEME SİSTEMİ
• Benzinli motorlarda sıkıştırılmış olan 1/15 oranında yakıt ve havanın yanmasını sağlayan sistemdir.
• Parçaları:
• Akümülatör (batarya) : Elektrik enerjisini kimyasal enerji halinde depo eder. Elektrikli alıcılar çalıştığında, kimyasal enerjiyi tekrar elektrik enerjisine çevirir. Motorun çalışmadığı zamanlarda ışık ve özel alıcıları çalıştırır.
• Akü kutup başları akünün üzerinde kurşundan yapılmış pozitif (+) ve negatif (-) kutup başları vardır. Pozitif (+) kutup başı daha kalın ve hafif kahverengimsi renktedir.
• Kontak Anahtarı: Ateşleme ve marş devresine elektrik akımı göndererek motorun çalışmasını sağlar. Araç çalışır durumdayken kontak anahtarı çevrildiğinde ateşleme ve marş sistemine giden akımı keser motor stop eder.
• Endüksiyon Bobini: Akümülatörün 6 ila 12 voltluk akımını 15 ila 25 bin volta yükseltir.
• Distribütör: Ateşleme sırasına göre bujilere yüksek voltajı dağıtır. İçerisinde; platin, tevzi makarası ve meksefe (kondansatör) bulunur.
• Tevzi Makarası: Yüksek voltajın ateşleme sırasına göre bujilere dağıtılmasını sağlar.
• Meksefe (kondansatör) : Platinler açılıp kapandığında geçici olarak elektrik akımını depo ederek platinlerin meme yapmasını önler.
• Bujiler: Sıkıştırılmış hava – yakıt karışımını ateşler.
• Marşa basıldığında aküden gelen 12 voltluk akım platinde devresini tamamlar. Platinin açılmasıyla endüksiyon bobininde yüksek gerilim (15-25000 volt) oluşur. Yüksek gerilim bobin kulesindeki kablodan distribütöre gelir. Tevzi makarasının yardımıyla ateşleme sırasına göre bujilere gönderilir. Böylece silindir içerindeki benzin ve hava karışımı ateşlenir.
•
Akünün Özellikleri
• Elektrolit seviyesi plakaların 1 cm üzerinde olmalıdır.
• Elektrolit seviyesi düşerse saf su ilave edilir
• İki kutup başına metal parça değerse kısa devre olur. Akü patlar
• Kışın akümülatörün donmaması için tam şarj edilir.
• Artı kutup kalın, eksi kutup başı incedir.
• Akü bağlanırken önce pozitif (+), sonra negatif (-) ucu takılır. Sökülürken bu işlemin tam tersi yapılır.
Motoru çalışmazken kontak anahtarının ateşleme durumunda açık bırakılması durumunda; endüksiyon bobini, platin yanar.
BENZİNLİ MOTORLARIN YAKIT SİSTEMİ
• Yakıt Deposu: İçerisinde şamandıra ( yakıt seviyesini ayarlayan eleman)bulunur, yakıta depolu eder.
• Yakıt boru ve hortumları: Yakıtın depodan karbüratöre iletilmesini sağlar.
• Yakıt Pompası (yakıt otomatiği) : Yakıtı depodan emerek, karbüratöre pompalayarak gönderir. Hareketini kam (eksantrik) milinden alır.
• Yakıt Göstergesi: Depodaki yakıt miktarını gösterir. Motor çalışırken yakıt göstergesi yanıyorsa araç daha 30-40km yol alabilir.
• Karbüratör: Hava ile benzini 1/15 oranında karıştıran elemanlardır. Motor ısınınca stop ediyorsa karbüratör ayarına bakılır.
• Kapış Devresi: Gaz pedalına ani basıldığında devreye girer.
Yüksek hız devresi: Devamlı yüksek hızla seyrederken ekonomi için kullanılan devredir.
Rölanti Devresi: Ayak gaz pedalından çekildiğinde motorun çalıştığı devredir. Rölanti devresi düşük ise motor stop eder. Yüksek ise motor fazla yakıt sarf eder. Egzozdan siyah duman çıkar. Yakıt sisteminde rölanti ayarı yapılır.
– Egzozdan fazla ses geliyorsa, egzoz borusu ve susturucu delik veya patlaktır.
Hava filtresi: Karbüratöre giden havayı toz ve pisliklerden temizler. Hava filtresi tıkalı olursa, motor fazla yakıt sarf eder, motor gücü azalır.
Emme Manifoldu: Yakıt karışımını karbüratörden emme supaplarına aktaran kısımdır. Egzoz Manifoldu egzoz gazlarını yanma odalarından egzoz borusuna aktarma işini görür.
DİZEL MOTORLARDA YAKIT SİSTEMİ
Görevi: Depodan yakıtı alarak silindirle sıkıştırılmış havanın üzerine püskürtmek.
• Parçaları:
• Yakıt Deposu: Yakıtı depo etmek için kullanılan metal kaptır.
• Besleme Pompası (mazot otomatiği) : Depodan emmiş olduğu motorini düşük basınçla filtreden geçirerek enjeksiyon pompasının beslenmesini sağlar.
• Enjeksiyon (Mazot pompası) : Gelen yakıtı yüksek basınçla enjektörlere gönderir.
• Alçak- Yüksek Basınç Boruları: Enjeksiyon pompası ile enjektörler arasında iletişimi sağlar.
• Enjektörler: Mazot pompasından gelen yüksek basınçlı motorini sıkıştırma zamanı sonunda, yanma odasında sıkıştırılmış havanın üzerine püskürtürler.
• Isıtma (kızdırma) Bujileri: Dizel motorların soğuk havalarda daha kolay çalışmasını sağlarlar. Marşa basmadan önce kızdırma bujisi sönmelidir.

MARŞ SİSTEMİ
• Görevi: Motorun çalışması için ilk hareketi sağlar.
• Parçaları: Akümülatör, kontak anahtarı, marş motoru ve marş selonaidi.
• Sistemin Çalışması: Kontak anahtarı çevrildiğinde, marş motorunun dişlisi ileriye fırlar volanı çevirir. Pistonlar silindirler içinde hareket ederek dört zamanı oluşturur. Kontak normal duruma gelir.
•
• Bakımı ve Basit Arızaları:
• Marş basma süresi 10-15 saniyedir. Motor çalışmazsa en az 30 saniye beklenmeli sonra marş yapılmalıdır. 10-15 saniyeden fazla marş yapılırsa akü boşalır..
• Çalışan motorda marş yapılırsa marş motoru, marş dişlisi veya volan dişlileri zarar görür.
• Marş Basmıyorsa Sebepleri:
• Akümülatör boşalmıştır.
• Kutup başları gevşektir
• Kutup başları oksitlenmiştir
• Motor şase bağlantısı gevşemiştir
• Marş motoru arızalıdır.
•
YAĞLAMA SİSTEMİ
• Görevi: Birbiri üzerinde çalışan yüzeylerin arasında veya üzerinde dolaşarak direkt temaslarını önlemek, hareketin akışını kolaylaştırmak, çalışan yüzeyleri temizlemek, soğutmak ve dolayısıyla çalışan parçaların ömürlerini uzatmaktır.
• Parçaları:
• Karter: motor yağına depoluk eder, motorun altını dış etkilerden korur.
• Yağ Pompası: Hareketini kam (eksantrik) milinden alır. Yağ basınçlı olarak hareketli parçaların üzerine gönderir.
• Yağ filtresi: Motor yağını süzerek, toz, pislik ve artıkların yağlama sistemine karışmasını önler.
• Yağ Çubuğu: Karterdeki yağın seviyesini ölçmeye yarar.
• Yağ Basınç Göstergesi: Pompanın gönderdiği yağın basıncını gösterir. Göstergedeki basıncın düşmesi veya hiç gözükmemesi, motor parçalarının yetersiz veya hiç yağlanmadığı anlamına gelir. Bu durumda motor hemen durdurulur.
• Yağ Müşürü: Yağ seviyesini ölçüp yağ göstergesine sinyal gönderen duyargadır.
• Sistemin Çalışması: Motor çalışırken yağ pompası karterden aldığı yağı krank mili yataklarına, kol yataklarına, eksantrik kam mili yataklarına, sübap sistemine ve sürtünen tüm parçalara gönderir. Görevini tamamlayan yağ tekrar kartere döner. Yağ filtrelerden geçerek sürekli temizlenir.
• Motor Yağı Yakmasının Sebepleri: Yağ eksikse yağlama tam olmaz, motor eksik yağ ile çalışır. Yağ fazla ise motor yağ yakmaya başlar. Yağ segmanlarının, silindirlerin sübap yuvalarının aşınması sonucu motor yağ yakar.
• Yağ yakan motorun egzoz dumanı mavi çıkar.
• Motor çalışırken yağ lambası yanıyorsa, karterde yağ kalmamış veya eksilmiştir. Yağ filtresi tıkanmıştır. Yağ müşürü kablosu yerinden çıkmış veya kısa devre olmuştur.

SOĞUTMA SİSTEMİ
• Görevi: Motorun verimli çalışabileceği ısı ortamını sağlar.
• Parçaları:
• Radyatör: Soğutma suyuna depoluk eder. Motordan gelen sıcak suyu soğutur.
• Vantilatör: Radyatördeki ısınmış olan suyu soğutur.
• Su pompası (devirdaim) : Radyatördeki suyu basınçlı olarak su kanallarına pompalar.
• Vantilatör kayışı: Krank kasnağından aldığı hareketi şarj dinamosu, su pompası ve vantilatöre ileten kayıştır.
• Termostat: Motor soğutma suyunun sıcaklığını, çalışma sıcaklığında sabit tutar. Silindir kapağı çıkışında bulunur.
• Isı (hararet) göstergesi: Sistemdeki soğutma suyunun ısısını gösterir.
• Radyatör Hortumları: Radyatörle motor arasındaki su irtibatını sağlar.
• Takviye (ilave) Su kabı: Diğer adı su taşırma kabıdır. Motor fazla suyunu bu kaba verir, azaldığında da otomatik olarak bu kaptan suyunu alır. Su seviyesi kaptaki işaretli yerde olmalıdır.
• Hava soğutmalı motoru, su soğutmalı motordan ayıran özellik radyatör ve su pompasının olmamasıdır.
• Vantilatör kayışı kopmuşsa, hemen şarj lambası yanar. Hararet aniden yükselmeye başlar.
• Vantilatör kayış gerginliği 1-1,5 cm civarında olmalıdır.
• Hararet yapan motorun radyatör kapağı iki kademede, önce havası alınarak açılır. Araç hemen stop edilmez, rölantide çalıştırılır. Radyatöre ılık su, temiz su yavaş yavaş konulur.
• Kışın radyatördeki suyun donmaması için antifriz konulur.
Motorun Hararet Yapmasının Sebepleri: Radyatör kapağı bozuk olursa, petekler tıkalı ise, radyatörde su azalmışsa, vantilatör kayışı gevşek veya kopuksa, motor yağı azalmışsa, su kanallarının tıkalı olması, kireçlenme varsa, uygun vites ve hızla gidilmezse, otomatik fan arızalı ise, termostat arızalı ise, radyatör petekleri tıkalı ise, hortumlarda su kaçağı varsa, radyatör delinmişse, silindir kapak contası su kaçırıyorsa motor hararet yapar.
Soğutma Sisteminde su azalıyorsa: Radyatör deliktir., silindir kapak contası arızalıdır, radyatör kapağı bozuktur. Radyatör hortumları delik, kelepçeleri arızalıdır, kalorifer hortumları deliktir. Termostat arızalıdır.
Fan Motorunun Çalışmamasının nedenleri:
• Fan motorunun sigortası atmıştır.
• Fan müşürü bağlantılarında kopukluk, gevşeme, oksitlenme vardır.
• Fan müşürü arızalıdır.
• Fan motoru arızalıdır.

ŞARJ SİSTEMİ
• Görevi: Motor çalışmaya başladığı andan itibaren aracın elektrik ihtiyacını karşılar ve aküyü şarj eder.
• Parçaları:
• Alternatör (Şarj Dinamosu): Mekanik Enerjiyi Elektrik enerjisine çevirir. Aküyü şarj eder. Alıcılara gerekli akımı sağlar.
• Regülatör (Konjektör) : Alternatörden çıkan akım ve voltajı ayarlayıp tesisata gönderir.
• Şarj Göstergesi: Şarj sistemi ile ilgili arızaları ve sistemin düzgün çalışıp çalışmadığını kontrol eder.
• Kontak Anahtarı: Elektrik devresini açıp kapatarak aracın çalışmasını ve stop etmesini sağlar.
• Vantilatör Kayışı: Krank kasnağından aldığı hareketi su pompası, alternatör ve kompresör gibi sistemlere ileterek, bu sistemlerin çalışmasını sağlar.
• Akümülatör: Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depo ederek devrelerine elektrikli alıcılar bağlandığı zaman bu kimyasal enerjiyi tekrar elektrik enerjisine çeviren araçlardır.
• Sistemin Çalışması: Alternatör motordan aldığı hareket ile elektrik enerjisi üreterek konjektöre gönderir. Bu da elektriğin voltajını ayarlayarak aracın elektrikle çalışan parçalarına elektriği iletir.
• Motor çalıştığı sürece şarj ikaz lambası yanıyorsa; vantilatör kayışı kopmuş veya gevşektir ya da alternatör kablo bağlantıları gevşektir veya alternatör kömürü aşınmış olabilir.
• Vantilatör kayışının koptuğu ilk önce şarj göstergesinden anlaşılır.
• Vantilatör kayışı çok sıkı ise alternatör, su pompası ve kompresör yatak burçlarında aşınmalar meydana gelir.
• Regülatör (konjektör) arızalı ise akünün suyu eksilir. Ampuller sıkça patlar.
• Alternatörlü bir araçta elektrik kaynağı yapılacaksa, akünün kutup başları çıkartılır.

AKTARMA ORGANLARI
• Motor gücünün tekerleklere aktarılmasını sağlayan ve çekici tekerleklerle motor arasında bulunan bütün parçaların tümüne denir.
• Kavrama (debriyaj sistemi)
• Motorun hareketini vites kutusuna iletmek, istenildiği zamanda hareketi kesmektir. Motor ile vites kutusu arasında bulunur.
• Parçaları:
• Volan: Krank milinin arka ucuna bağlanan ve debriyaj sistemi yardımıyla motor hareketinin vites kutusuna aktarılmasını sağlayan parçadır.
• Debriyaj Balatası: Volan ile baskı diski arasında kalan ve motor hareketini üzerine alarak vites kutusuna aktaran elemandır.
• Debriyaj Baskı Diski: Üzerindeki yaylarla debriyaj balatasını volana yapıştırır. Motor hareketinin vites kutusuna geçmesini sağlar.
• Debriyaj Bilyası: Debriyaj pedalına basıldığında, baskı diski yayların üzerine baskı yapar, diskin geri çekilmesini sağlar. Böylece motor hareketinin vites kutusuna geçmesini engeller.
•
• Araç hareket halindeyken debriyaj pedalı üzerinde tutulursa, debriyaj balatası aşınır.
• Debriyaj kaçırıyorsa balata yağlanmıştır.
• Debriyaj teli kopmuş ise araç vitese geçmez.
• Vites Kutusu (:Şanzıman)Döndürme kuvvetini artırarak aracın kalkışını sağlamak, araç dururken motorun çalışır durumda kalmasını sağlamak, aracın geri hareketini sağlamak, yol ve trafik durumuna göre araca uygun hızı vermek.
• Şaft (Kardan Mili): Şaft, Şanzımanı diferansiyele bağlar. Son model önden çekiçli araçlarda bulunmaz.
• Diferansiyel: Her iki aksla aynı zamanda çalışır, şafttan almış olduğu hareketi 90° çevirerek akslara iletir. Virajlarda içteki tekerleği az dıştakini fazla döndürerek kolay ve rahat viraj almayı sağlar.
• Akslar: Diferansiyelden aldığı hareketi tekerleklere iletir.

LASTİKLER
• Lastik diş derinliği 1,6 milimetrenin altında olan araçlar, araç muayenelerinden geçemezler.
• Sırt: Lastiğin yola temasını sağlayan kısmıdır.
• Omuz: Sırt ile yanağın birleştiği noktadır.
• Yanak: Lastiğe esneklik sağlayan, üzerinde markaların ve anıcı bilgilerin bulunduğu topuk ile omuz arasında kalan kısımdır.
• Topuk: Lastiğin janta temas eden sıkıca tutunmasını sağlayan kısmıdır.

ARAÇLARDA LASTİK PATLADIĞINDA

Lastik patladığında; Sürtünme yüzeyi artar, kayma kolaylaşır, yol tutuşu azalır araç çekme yapar.
Ön lastik patlarsa; direksiyon ağırlaşır, araç patlayan lastik yönüne dönmeye çalışır.
Arka lastik patlarsa: Araç patlayan lastik yönüne çeker, aracın arkası sağa sola yalpalama yapar.
FRENLER
Araçta el freni duran aracı sabitlemek için kullanılır. El freni kopmuş ise el freni tutmaz. El freni çekili durumda unutulup yola devam edilirse kampanalar ısınır ve fren tutmaz.

Araç üzerinde 3 tip fren bulunur:
-Motor freni (kompresyon freni)
-Ayak freni
-El freni

ABS – ASR
ABS Freninin Avantajları (Anti Blokaj Sistem)
• Emniyetli durma mesafesi sağlar (mesafeyi kısaltmaz)
• Aracın direksiyon hâkimiyetini kolaylaştırır.
• Aracın yol üzerinde kaymasını, tekerleklerin kilitlenmesini önler.
• Aracın kuru yüzeyli yolda dengeli kalmasını sağlar.
• ASR Sisteminin Avantajları (Anti Patinaj Sistem)
• Aracın savrulmasını önler
• Güvenli Sürüş ve duruş sağlar.

Bazı Arızalar ve Sebepleri

Fren yapılmasına rağmen aracın hızı azalmıyorsa, fren hidroliği yok veya azalmış hatta fren ayarları gevşek olabilir. Fren sistemine yağ sızmış olabilir. Fren sisteminde kaçak olabilir.

Soğuk havalarda el freni çekil durumda bırakılırsa fren balataları donarak yapışır.
Fren sisteminde hidrolik azalmışsa hidrolik yağı ile takviye edilir.
Ayak frenine basıldığında ön ve arka tekerlekler birlikte durur.
Araç çalışıyor fakat hareket ettirilemiyorsa el freni çekik olabilir.
Aracın kampanaları aşırı ısınmışsa fren ayarları bozuk olabilir.
Ön lastiklerin biri yeni biri eskiyse frenlerken araç bir tarafa çeker.
Westinghouse tipi frenli bir arabada hareket halinde iken motor stop ettirilirse asla fren tutmaz.
Hava frenli araçta hava basınç göstergesi basınç göstermiyorsa araç olduğu yerden kaldırılamaz.

DİNGİL AĞIRLIĞI
Dingil ağırlığı: Araçlarda aynı dingile bağlı tekerleklerden karayolu yapısına aktarılan ağırlıktır.

– Tahriksiz tek dingilde 10 ton
– Tahrikli tek dingilde 11.5 ton